- Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ:
Ο θεμέλιος λίθος για την ιστορική διαδρομή της Οργάνωσης τίθεται τον Σεπτέμβριο του 1926 όποτε και δημιουργείται η Κομμουνιστική Νεολαία Κύπρου, ως η συνένωση της Εργατικής Νεολαίας Λεμεσού, της Μαθητικής Νεολαίας και της Νεολαίας Γυναικών. Η δημιουργία τόσο του ΚΚΚ, όσο και της ΚΝΚ συντελείται ως επιστέγασμα της ανάγκης για πολιτική καθοδήγηση της εργατικής τάξης στην Κύπρο. Άλλωστε, τα επαναστατικά μηνύματα της Οκτωβριανής Επανάστασης είχαν φτάσει ήδη στην Κύπρο, επηρεάζοντας πρωτίστως τους λιμενεργάτες στη Λεμεσό, οι οποίοι ήταν οι πρώτοι δέκτες της κομμουνιστικής θεωρίας.
Τα πρώτα αιτήματα της ΚΝΚ υπήρξαν η απαγόρευση της εργασίας για ηλικίες κάτω των 14 χρόνων, η εξάωρη εργασία για ηλικίες 14-18 ετών, καθώς και η καθολική υποχρεωτική εκπαίδευση χωρίς δίδακτρα για τους φτωχούς.
Ωστόσο, το 1931, κατά τα Οκτωβριανά, το Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου και η ΚΝΚ τίθενται στην παρανομία από τους Άγγλους αποικιοκράτες, καθότι σε ένα δικτατορικό καθεστώς το οποίο επιβάλλεται, το δικαίωμα έκφρασης αλλά και το δικαίωμα συνάθροισης και οργάνωσης κυρίως των νέων σε συντεχνίες απαγορεύονται αυστηρά.
Εν συνεχεία, το 1944, ιδρύεται η Ακελική Οργάνωση Νέων, η οποία μετέπειτα θα ονομαστεί σε Ανορθωτική Οργάνωση Νεολαίας (Α.Ο.Ν), η οποία συνεχίζει να χαράσσει τον δρόμο της ΚΝΚ. Αναλυτικότερα, το 1945 πραγματοποιείται το πρώτο συνέδριο της ΑΟΝ, κατά το οποίο αποφασίζεται ότι στόχος είναι η κινητοποίηση εναντίον του φασισμού, ο αγώνας για την ειρήνη, την ελευθερία της Κύπρου και την κοινωνική πρόοδο και τον σοσιαλισμό.
Εντούτοις, το 1955, το ΑΚΕΛ και οι οργανώσεις του Λαϊκού Κινήματος ευρύτερα τίθενται στην παρανομία, έπειτα από την έντονη αντιαποικιοκρατική δράση που επέδειξαν. Συγκεκριμένα, 135 άτομα από την καθοδήγηση της ΑΟΝ, του Κόμματος και των υπόλοιπων Λαϊκών Οργανώσεων συλλαμβάνονται και ρίχνονται στα στρατόπεδα συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων.
Παρ’ όλα αυτά η ΑΟΝ συνεχίζει την ενεργό δράση της και πρωτοπορεί σε συνθήκες παρανομίας. Στο πλαίσιο αυτό, δημιουργείται η ανάγκη για μια νόμιμη, μαζική, προοδευτική οργάνωση νεολαίας για αγώνα ενάντια στον σοβινισμό και τον ιμπεριαλισμό.
Ως εκ τούτου, στις 12 Απριλίου 1959, πραγματοποιείται το Ιδρυτικό Συνέδριο της ΕΔΟΝ, όπου και εκεί τίθενται ως βασικοί στόχοι: η πάλη ενάντια στον ιμπεριαλισμό, ο αγώνας για ολοκλήρωση της ανεξαρτησίας της Κύπρου, η διαπαιδαγώγηση νέας γενιάς με τα ιδανικά της Δημοκρατίας, της Διεθνιστικής Αλληλεγγύης, της Κοινωνικής Προόδου, της Κοινωνικής Δικαιοσύνης και του Σοσιαλισμού, η λύση προβλημάτων νεολαίας και η δημιουργία συνθηκών υγιούς απασχόλησης με μορφωτικές, πολιτιστικές, αθλητικές και τουριστικές δραστηριότητες.
Από την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας και μέχρι το δίδυμο έγκλημα του 1974, η ΕΔΟΝ πρωτοστατεί στον αγώνα για περιφρούρηση και ολοκλήρωση της ανεξαρτησίας Κύπρου. Ωστόσο, οι διακοινοτικές συγκρούσεις του 1963, η υπονομευτική και προδοτική δράση της ακροδεξιάς και στις δύο κοινότητες και οι συνεχείς ιμπεριαλιστικές συνομωσίες σε βάρος της Κύπρου, απομακρύνουν την προοπτική για μια ολοκληρωμένη ανεξαρτησία. Στο βωμό της ελευθερίας θυσιάζουν τη ζωή τους πολλά μέλη της ΕΔΟΝ, όπως ο Μιχαλάκης Κουσουλίδης, μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου, , Παναγιώτης Ζ. Αστανιός, Γεώργιος Εικοσάρης, Χριστάκης Φτωχόπουλος και Γεώργιος Προδρόμου.
Εν συνεχεία, το 1974, κατά το δίδυμο Νατοϊκό έγκλημα εναντίον της Κύπρου, του φασιστικού πραξικοπήματος (15 Ιουλίου) και της τουρκικής εισβολής (20 Ιουλίου), τα μέλη της ΕΔΟΝ αντιστέκονται στον φασισμό, υπερασπίζονται της Δημοκρατία, την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι ήρωες ΕΔΟΝίτες Κέστας, αδελφοί Παπαλαζάρου, Ευαγόρου, Κλεάνθους, Ματθαίου, Μισιαούλη, Χαραλάμπους, Παπαθανασίου, Σωκράτους, Στυλιανού, Ανδρέου και δεκάδες άλλοι ποτίζουν το δέντρο της λευτεριάς.
Μέχρι σήμερα η ΕΔΟΝ, πιστή στα ιδανικά της και πάντα τιμώντας τους ήρωες της και την αυτοθυσία αυτών, παραμένει στην πρώτη γραμμή του αντικατοχικού αγώνα και αγωνίζεται για απελευθέρωση και επανένωση του τόπου μας, για απαλλαγή από την κατοχή, τον εποικισμό και τις ξένες εξαρτήσεις και στηρίζει ξεκάθαρα και εμπράκτως τη Λύση Διζωνικής – Δικοινοτικής Ομοσπονδίας.
Παράλληλα, και δεδομένης της πολύπλευρης της δράσης, η ΕΔΟΝ κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο Διεθνές Κίνημα. Σημαντικοί σταθμοί, στην αδιαμφισβήτητη συμβολή της ΕΔΟΝ στο Διεθνές Κίνημα αποτελούν η εκλογή της ΕΔΟΝ στην προεδρία της ΠΟΔΝ το 2011, καθώς και η φιλοξενία της 20ης συνέλευσης της ΠΟΔΝ από την ΕΔΟΝ, το 2019.
Περαιτέρω, η ΕΔΟΝ προτάσσει αιτήματα ως προς όλα τα ζητήματα που αφορούν όλες τις εκφάνσεις της σύγχρονης πραγματικότητας. Από τα πρώιμα στάδια της ανθρώπινης ζωής, αγωνίζεται ως προς τη διαπαιδαγώγηση του παιδιού με τα ιδανικά της ειρήνης, της δημοκρατίας και της αλληλεγγύης.
Αγωνίζεται, επίσης, για την απρόσκοπτη πρόσβαση στη δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση και την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και των ανθρωπιστικών αξιών και ιδανικών. Το 1991 άλλωστε, πραγματοποιείται η δημιουργία του Μαθητικού Τμήματος ΕΔΟΝ. Επίσης το 1994, θεσμοθετείται η Παγκύπρια Συντονιστική Επιτροπή Μαθητών και οι Επαρχιακές Συντονιστικές Επιτροπές.
Επίμονοι και επίπονοι αγώνες, δόθηκαν και συνεχίζουν να δίνονται και στο πεδίο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. H Προοδευτική Κίνηση Φοιτητών από το 1974 υπό τη σκέπη του ΑΚΕΛ, αλλά και από το 1992 ως Τμήμα της ΕΔΟΝ πλέον, παλεύει αδιάλειπτα για τη διασφάλιση της Δημόσιας και Δωρεάν τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και την εκδημοκρατικοποίηση του φοιτητικού κινήματος.
Τέλος, η ΕΔΟΝ μάχεται για τα εργασιακά δικαιώματα, το στεγαστικό ζήτημα και το σύνολο των προβλημάτων που αφορούν τη σύγχρονη πραγματικότητα των Νέων Εργαζομένων. Συγκεκριμένα, το 2010 δημιουργείται και το Τμήμα των Νέων Εργαζομένων.
Η ΑΟΝ – ΕΔΟΝ για 80 χρόνια πρωταγωνιστεί όχι μόνο με το λόγο που αρθρώνει, μα κυρίως με τους αγώνες της, τις δράσεις της, τις διεκδικήσεις της. Στους δρόμους, στα σχολεία, στα αμφιθέατρα, στον καθημερινό στίβο της ζωής. Χρόνο με το χρόνο δυναμώνει, μεγαλώνει και ασταμάτητα δημιουργεί το μέλλον. Μπορεί να δημιουργεί το μέλλον, γιατί εδράζεται σε βάση ακέραιη και καθαρή, γιατί πορεύεται με φάρο τα πιο ευγενή οράματα που γέννησε ο ανθρώπινος νους, μα και γιατί αναπνέει και ζει μέσα από τις χιλιάδες ακούραστες καρδιές των νιάτων τούτου του τόπου, που επιλέγουν συνειδητά, κάθε μέρα να βαδίζουν τον δρόμο της ζωής στη σωστή του πλευρά. Εκεί που η προσφορά, η ανιδιοτέλεια και το ΕΜΕΙΣ υπερκεράζουν όλα τα μάταια και τα σκοτεινά.